Kişisel Enformasyon Sistemleri
Bu blogun adı olan "Personal Information Systems - Kişisel Enformasyon Sistemleri" akademik olarak çok incelenmemiş bir alan olmaya devam etmektedir. Halbuki günümüzde bireylerin (ve ailelerin) sahip oldukları bilgi teknolojileri giderek çeşitlenmekte, birbirine yakınsamakta ve bu teknolojilerden etkin bir biçimde yararlanmak için gerekli olan becerilerin niteliği artmaktadır. Genellikle tüketici elektroniğinin ilgisine bırakılmış olan bu alanda bireylerin desteklenmesi ve yönlendirilmesi gereksinimi bulunmaktadır.
"Kişisel Enformasyon Sistemleri" kavramının kapsamını belirlemek ve bir çerçeve oluşturmak ve amacıyla 2012 yılında oluşturduğum bir wiki sitesini geliştirmeye devam etmekteyim. Bu wikide "Kişisel..." sözcüğü ile başlayan çeşitli araştırma konularını biraraya getirmeye çalışmaktayım.
Bu günlerde 5-7 Şubat 2014 tarihinde Mersinde düzenlenecek olan Akademik Bilişim 2014 konferansı için "Kişisel Bilgi Yönetimi İçin Bütüncül Bir Yaklaşım - Kişisel Bilgi Çalışması Ortamlarındaki Deneyimlerin Yönetimi" isimli bir bildiri üzerinde çalışıyorum. Bu bildiride "Kişisel Enformasyon ve İletişim Teknolojileri" ni "Donanım", "Yazılım", "Hizmetler" ve "Yönetim" başlıkları ile sınıflandırmaya çalıştım. Çalışmada ayrıca "Kişisel Veri Ekosistemi", "Kişisel Enformasyon Yönetimi" ve Kişisel Bilgi Çalışması Ortamları" na da yer vermekteyim. Bu dört alan biraraya gelerek bireyin "Kişisel Bilgi Çalışması Katmanı" nı meydana getirmektedir. Diğer katmanlar olan "Deneyimleri Kaydetme Katmanı" ile "Kişisel Bilgi Tabanı Katmanı" ile birlikte kişisel bilgi yönetimi için bütüncül bir bakış açısı elde etmeye çalışıyorum.
"Kişisel Enformasyon Sistemleri" wiki sayfasına https://meminmutlu.wordpress.com/personalis/personal-information-systems/ adresinden ulaşılabilir. Bu sayfayı zaman zaman güncellemeye ve ayrıntılandırmaya çalışacağım.
18 Aralık 2013 Çarşamba
12 Aralık 2013 Perşembe
Design of a Personal Knowledge Base System based on Lifelogging
Yaşam Günlüğüne Dayalı Bir Kişisel Bilgi Tabanı Sistemi Tasarımı
9-11 Aralık 2013 tarihlerinde İstanbul Üniversitesinde düzenlenen "İnet-Tr'13 - XVIII. Türkiye'de İnternet Konferansı" nda sunmuş olduğum "Yaşam Günlüğüne Dayalı Bir Kişisel Bilgi Tabanı Sistemi" isimli bir bildirinin sunum dosyasını aşağıda paylaşıyorum.
9-11 Aralık 2013 tarihlerinde İstanbul Üniversitesinde düzenlenen "İnet-Tr'13 - XVIII. Türkiye'de İnternet Konferansı" nda sunmuş olduğum "Yaşam Günlüğüne Dayalı Bir Kişisel Bilgi Tabanı Sistemi" isimli bir bildirinin sunum dosyasını aşağıda paylaşıyorum.
2 Aralık 2013 Pazartesi
A Proposal of System for Management of Life Experiences
Yaşam Deneyimlerinin Yönetimi için Bir Sistem Önerisi
28-29 Kasım 2013 tarihlerinde Türkiye Bilişim Derneği tarafından Ankara'da düzenlenen "30. Ulusal Bilişim Kurultayı 2013" konferansında "Yaşam Deneyimlerinin Yönetimi için Bir Sistem Önerisi" isimli bildiriyi sundum.
10 Kasım 2013 Pazar
Development of a Multi-Device Based Lifelogging System for Capturing of Learning Experiences
Öğrenme Deneyimlerinin Kaydedilmesi İçin Çoklu Cihaz Tabanlı Bir Yaşam Günlüğü Sisteminin Geliştirilmesi
7-9 Kasım 2013 tarihlerinde Antalya'da düzenlenen WCEIS 2013, "2nd World Conference on Educational and Instructional Studies" konferansında "Öğrenme Deneyimlerinin Kaydedilmesi İçin Çoklu Cihaz Tabanlı Bir Yaşam Günlüğü Sisteminin Geliştirilmesi" isimli bildiriyi sundum.
7-9 Kasım 2013 tarihlerinde Antalya'da düzenlenen WCEIS 2013, "2nd World Conference on Educational and Instructional Studies" konferansında "Öğrenme Deneyimlerinin Kaydedilmesi İçin Çoklu Cihaz Tabanlı Bir Yaşam Günlüğü Sisteminin Geliştirilmesi" isimli bildiriyi sundum.
Bu çalışmada bireylerin yaşam boyu öğrenme süreçlerindeki öğrenme deneyimlerinin kaydedilebilmesi için bir sistem geliştirilmiştir. Bu amaçla öğrenme deneyimlerinin yaşandığı fiziksel ve sanal ortamlar göz önüne alınmış ve bu ortamlarda gerçekleşen öğrenme deneyimlerinin kendiliğinden ve sürekli olarak kaydedilmesi amacıyla bir yaşam günlüğü sistemi tasarlanmıştır. Tasarım tabanlı araştırma yaklaşımı kullanılarak, masaüstü, diz üstü, tablet, akıllı telefon ve giyilebilir kamera gibi birden fazla cihazda çalışabilecek ekran görüntüsü yakalama yazılımları ile kamera görüntüsü yakalama yazılımları geliştirilmiş ve yakalanan görüntülerin bulut altyapısı üzerinden taşınarak çalışma bilgisayarında bir araya getirilmesi sağlanmıştır. Geliştirilen sistem dokuz ay süreyle denenmiş ve öğrenme deneyimlerini hatırlama ve değerlendirme açısından etkili olduğu görülmüştür.
25 Ekim 2013 Cuma
Personal Knowledge Management Literature
Kişisel Bilgi Yönetimi Kaynakçası
Bilgi yönetimi (knowledge management) süreci özellikle kurumsal alanda çok incelenen bir konu. Nonaka ve Tageuchi'nin 1990'lardaki çalışmalarında kurumlardaki üstü örtük bilginin açık bilgi haline dönüştürülmesine önem verilmiş ve "bilgi üreten şirket" haline gelmek için neler yapılması gerektiğine odaklanılmıştır (Nonaka, Toyama & Hirata, 2008). Literatürde kurum ve işletmelere yönelik "bilgi yönetimi" ile ilgili binlerce yayın olmasına rağmen bireylerin kendi gereksinimleri doğrultusundaki bilgi yönetimi konusu çok ilgi çekmemiştir. Bu alana yönelik çalışmalar yakın zamanda başlamış ve "kişisel bilgi yönetimi" kavramı ilk kez 1999 yılında ortaya atılmıştır (Frand ve Hixon, 1999).
"Kişisel bilgi yönetimi" ne yönelik yayınları tarayarak bir kaynakça oluşturdum (Mutlu, 2013). Bu kaynakçaya göre kişisel bilgi yönetimiyle ilgili olarak 1999'dan itibaren giderek artmasına rağmen göreceli olarak her yıl az sayıda çalışmanın yayınlandığı görülmektedir.
Bu çalışmalar incelendiğinde "kişisel bilgi yönetimi" alanında bireyin bilgi çalışması etkinliğini ve üretkenliğini artırmaya yönelik araştırmalara, dolayısıyla kişisel bilgi yönetimi araçları ve teknolojileri ile kişisel bilgi yönetimi becerilerine ağırlık verildiği görülmektedir. Bu yaklaşımın sonunda bireye ait veriler ve içeriklerin yönetimi ile bu bilgi kaynaklarının etkin ve verimli olarak kullanılmasına odaklanılmakta, üstü örtük bilginin açık bilgiye dönüşümü süreci göz ardı edilmektedir. Halbuki kişiler de önemli ölçüde üstü örtük bilgiye sahiptirler ve bu bilgiyi açığa çıkartacak süreçlere gereksinimleri vardır. Genel "bilgi yönetimi" çalışmalarında ise bireylerin belleklerinde bulunan ve içinde yeraldıkları kurum ve kuruluşlara ait olan ya da fayda sağlayacak olan üstü örtük bilgiye odaklanılmakta, bireylerin kendileriyle ilgili üstü örtük bilgiye önem verilmemektedir.
Kişilerin kendilerine ait ve kendileriyle ilgili üstü örtük bilgiler neler olabilir? Öz denetimi yüksek olan bireylerin dışındaki bireylerin çoğunda zaman ekseni boyunca çevreleriyle olan dinamik etkileşimden dolayı herhangi bir tarihte kendileri için belirledikleri amaçlar ve kendilerine çizdikleri yol haritaları sürekli değişiklik gösterir. Bu süreç içerisinde bireyler çıkış ve dönüm noktalarını unutmayı tercih ederler ve bulundukları nokta ile varmayı düşündükleri noktaya odaklanırlar. Fakat sadece ilk amaçlarını ve kararlarını unutmakla kalmazlar, o dönemlerde hedeflerine erişmek amacıyla planlı ve bilinçli ya da plansız ve bilinçsizce yaşadıkları öğrenme deneyimlerini de yeni deneyimlere odaklanmak ve yer açmak amacıyla belleklerinin derinliklerine gömerler. İşte bu deneyimlerin kazandırdığı, artık terkedilmiş ve üstü örtülmüş olan bilgi, davranış, beceri, değer ya da tercihlerin zaman zaman açığa çıkartılması ve değerlendirilmesi sonucunda birey normalde nedenleri ve oluşumları hakkında bulanık bir fikre sahip olduğu kendisine ait çoğu olguyu ve özelliği daha gerçekci olarak tanımlayabilecektir.
Kişisel bilgi yönetimi ile kişisel öğrenme yönetimi ve kişisel deneyimlerin yönetimi arasındaki bu yakın ilişkiyi yürütmekte olduğum "Yaşam Boyu Öğrenme Deneyimlerinin Yönetimi Amacıyla Bir Dijital Yaşam Günlüğü Sisteminin Geliştirilmesi ve Uygulanması" projesinde incelemeye başladım. Proje kapsamında geliştirmiş olduğum AllMyListsLE isimli öğrenme deneyimleri yönetimi yazılımının aynı zamanda bir kişisel bilgi yönetimi aracı haline geldiğini farkettim. Bireyler bu yazılım aracılığıyla kendilerine ait üstü örtük bilgiyi geçmiş deneyimlerinden süzerek açığa çıkartabilme olanağına sahip olmaktadırlar. Bu özelliği daha ayrıntılı incelemek amacıyla "Yaşam Günlüğüne Dayalı Bir Kişisel Bilgi Tabanı Sistemi Tasarımı" isimli bir bildiri hazırlamaya başladım. Bu bildiriyi 9-11 Aralık 2013 tarihlerinde İstanbul Üniversitesinde düzenlenecek olan İnet-Tr 2013 sempozyumuna göndermeyi planlıyorum.
Kaynaklar
Bilgi yönetimi (knowledge management) süreci özellikle kurumsal alanda çok incelenen bir konu. Nonaka ve Tageuchi'nin 1990'lardaki çalışmalarında kurumlardaki üstü örtük bilginin açık bilgi haline dönüştürülmesine önem verilmiş ve "bilgi üreten şirket" haline gelmek için neler yapılması gerektiğine odaklanılmıştır (Nonaka, Toyama & Hirata, 2008). Literatürde kurum ve işletmelere yönelik "bilgi yönetimi" ile ilgili binlerce yayın olmasına rağmen bireylerin kendi gereksinimleri doğrultusundaki bilgi yönetimi konusu çok ilgi çekmemiştir. Bu alana yönelik çalışmalar yakın zamanda başlamış ve "kişisel bilgi yönetimi" kavramı ilk kez 1999 yılında ortaya atılmıştır (Frand ve Hixon, 1999).
"Kişisel bilgi yönetimi" ne yönelik yayınları tarayarak bir kaynakça oluşturdum (Mutlu, 2013). Bu kaynakçaya göre kişisel bilgi yönetimiyle ilgili olarak 1999'dan itibaren giderek artmasına rağmen göreceli olarak her yıl az sayıda çalışmanın yayınlandığı görülmektedir.
Bu çalışmalar incelendiğinde "kişisel bilgi yönetimi" alanında bireyin bilgi çalışması etkinliğini ve üretkenliğini artırmaya yönelik araştırmalara, dolayısıyla kişisel bilgi yönetimi araçları ve teknolojileri ile kişisel bilgi yönetimi becerilerine ağırlık verildiği görülmektedir. Bu yaklaşımın sonunda bireye ait veriler ve içeriklerin yönetimi ile bu bilgi kaynaklarının etkin ve verimli olarak kullanılmasına odaklanılmakta, üstü örtük bilginin açık bilgiye dönüşümü süreci göz ardı edilmektedir. Halbuki kişiler de önemli ölçüde üstü örtük bilgiye sahiptirler ve bu bilgiyi açığa çıkartacak süreçlere gereksinimleri vardır. Genel "bilgi yönetimi" çalışmalarında ise bireylerin belleklerinde bulunan ve içinde yeraldıkları kurum ve kuruluşlara ait olan ya da fayda sağlayacak olan üstü örtük bilgiye odaklanılmakta, bireylerin kendileriyle ilgili üstü örtük bilgiye önem verilmemektedir.
Kişilerin kendilerine ait ve kendileriyle ilgili üstü örtük bilgiler neler olabilir? Öz denetimi yüksek olan bireylerin dışındaki bireylerin çoğunda zaman ekseni boyunca çevreleriyle olan dinamik etkileşimden dolayı herhangi bir tarihte kendileri için belirledikleri amaçlar ve kendilerine çizdikleri yol haritaları sürekli değişiklik gösterir. Bu süreç içerisinde bireyler çıkış ve dönüm noktalarını unutmayı tercih ederler ve bulundukları nokta ile varmayı düşündükleri noktaya odaklanırlar. Fakat sadece ilk amaçlarını ve kararlarını unutmakla kalmazlar, o dönemlerde hedeflerine erişmek amacıyla planlı ve bilinçli ya da plansız ve bilinçsizce yaşadıkları öğrenme deneyimlerini de yeni deneyimlere odaklanmak ve yer açmak amacıyla belleklerinin derinliklerine gömerler. İşte bu deneyimlerin kazandırdığı, artık terkedilmiş ve üstü örtülmüş olan bilgi, davranış, beceri, değer ya da tercihlerin zaman zaman açığa çıkartılması ve değerlendirilmesi sonucunda birey normalde nedenleri ve oluşumları hakkında bulanık bir fikre sahip olduğu kendisine ait çoğu olguyu ve özelliği daha gerçekci olarak tanımlayabilecektir.
Kişisel bilgi yönetimi ile kişisel öğrenme yönetimi ve kişisel deneyimlerin yönetimi arasındaki bu yakın ilişkiyi yürütmekte olduğum "Yaşam Boyu Öğrenme Deneyimlerinin Yönetimi Amacıyla Bir Dijital Yaşam Günlüğü Sisteminin Geliştirilmesi ve Uygulanması" projesinde incelemeye başladım. Proje kapsamında geliştirmiş olduğum AllMyListsLE isimli öğrenme deneyimleri yönetimi yazılımının aynı zamanda bir kişisel bilgi yönetimi aracı haline geldiğini farkettim. Bireyler bu yazılım aracılığıyla kendilerine ait üstü örtük bilgiyi geçmiş deneyimlerinden süzerek açığa çıkartabilme olanağına sahip olmaktadırlar. Bu özelliği daha ayrıntılı incelemek amacıyla "Yaşam Günlüğüne Dayalı Bir Kişisel Bilgi Tabanı Sistemi Tasarımı" isimli bir bildiri hazırlamaya başladım. Bu bildiriyi 9-11 Aralık 2013 tarihlerinde İstanbul Üniversitesinde düzenlenecek olan İnet-Tr 2013 sempozyumuna göndermeyi planlıyorum.
Kaynaklar
Mutlu, M.E. (2013),
Personal Knowledge Management wiki sayfası, https://meminmutlu.wordpress.com/personalis/personal-knowledge-management/
Nonaka, I., Toyama, R.,
& Hirata, T. (2008). Managing Flow: A Process Theory of the Knowledge-Based
Firm. Basingstoke: Palgrave Macmillan.
Frand, J. and Hixon, C.
(1999), “Personal knowledge management: who, what, why, where, when, and how”,
working paper, online, available at: www.anderson.ucla.edu/faculty/jason.frand/researcher/speeches/PKM.htm.
30 Eylül 2013 Pazartesi
Personal Knowledge Base
Kişisel Bilgi Tabanı
Kişisel bilgi tabanı oldukça yeni bir kavram. İlk kez 2011 yılında Stephen Davies tarafından "Still Building Memex" adlı makalesinde tanıtıldı (1).
Son dönemdeki çalışmalarımda (2), (3) yaşam günlüğü cihazları ile kaydedilen günlük bilgisinin yorumlanması, betimlenmesi ve ardından kişisel bilgi yönetimi listeleri halinde özetlenmesi sonucunda elde edilen veritabanının Davies'in kişisel bilgi tabanı kavramıyla daha anlaşılır ve geliştirilebilir olduğunu düşünüyorum. Önümüzdeki günlerde Kişisel Bilgi Tabanlarıyla ile ilgili ayrıntılı bir yayın yapmayı planlıyorum.
(1) Davies, S. "Still Building the Memex." Communications of the ACM, vol. 53, issue 2, pp.80-88, Feb. 2011.
(2) Mutlu, M.E. (2013a), "Öğrenmenin Üç Boyutu ve Öğrenme Deneyimlerinin Oluşması", 22. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı EBK2013, 5-7 Eylül 2013, Eskişehir. http://kisiselogrenmeortamlari.blogspot.com/2013/09/three-dimensions-of-learning-and.html
(3) Mutlu, M.E. (2013b), "Genişletilmiş İnformel Öğrenme Modeli ve Öğrenme Deneyimlerinin Yönetimi için Bir Yöntem", 22. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı EBK2013, 5-7 Eylül 2013, Eskişehir. http://kisiselogrenmeortamlari.blogspot.com/2013/09/expanded-informal-learning-model-and.html
Kişisel bilgi tabanı oldukça yeni bir kavram. İlk kez 2011 yılında Stephen Davies tarafından "Still Building Memex" adlı makalesinde tanıtıldı (1).
"We define a Personal Knowledge Base—or PKB—as an electronic tool through which an individual can express, capture, and later retrieve the personal knowledge he or she has acquired. Our definition has three components:
Personal: Like Bush’s memex, a PKB is intended for private use, and its contents are custom tailored to the individual. It contains trends, relationships, categories, and personal observations that its owner sees but which no one else may agree with. Many of the issues involved in PKB design are also relevant in collaborative settings, as when a homogeneous group of people is jointly building a shared knowledge base. In this case, the knowledge base could simply reflect the consensus view of all contributors; or, perhaps better, it could simultaneously store and present alternate views of its contents, so as to honor several participants who may organize it or view it differently. This can introduce another level of complexity.
Knowledge: A PKB primarily contains knowledge, not information. That is, its purpose is not simply to aggregate all the information sources one has seen, but to preserve the select knowledge that one has learned from those sources. Psychologically, knowledge is the formation of a mental model in one’s own mind that corresponds to the information encountered.
Base: A PKB preserves knowledge for the long haul. It is ideally futureproof: immune to shifts in technology and to disaster. It can be fluidly searched and browsed. It also forms a consolidated, integrated whole, without partitions that might isolate some areas of knowledge from others. This is because it is a reflection of one’s own memory, which, as Bush and many others have observed, can freely associate any two thoughts together, without restriction." (Davies, 2011:81-82)
Son dönemdeki çalışmalarımda (2), (3) yaşam günlüğü cihazları ile kaydedilen günlük bilgisinin yorumlanması, betimlenmesi ve ardından kişisel bilgi yönetimi listeleri halinde özetlenmesi sonucunda elde edilen veritabanının Davies'in kişisel bilgi tabanı kavramıyla daha anlaşılır ve geliştirilebilir olduğunu düşünüyorum. Önümüzdeki günlerde Kişisel Bilgi Tabanlarıyla ile ilgili ayrıntılı bir yayın yapmayı planlıyorum.
(1) Davies, S. "Still Building the Memex." Communications of the ACM, vol. 53, issue 2, pp.80-88, Feb. 2011.
(2) Mutlu, M.E. (2013a), "Öğrenmenin Üç Boyutu ve Öğrenme Deneyimlerinin Oluşması", 22. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı EBK2013, 5-7 Eylül 2013, Eskişehir. http://kisiselogrenmeortamlari.blogspot.com/2013/09/three-dimensions-of-learning-and.html
(3) Mutlu, M.E. (2013b), "Genişletilmiş İnformel Öğrenme Modeli ve Öğrenme Deneyimlerinin Yönetimi için Bir Yöntem", 22. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı EBK2013, 5-7 Eylül 2013, Eskişehir. http://kisiselogrenmeortamlari.blogspot.com/2013/09/expanded-informal-learning-model-and.html
28 Ağustos 2013 Çarşamba
Life Events
Yaşam Olayları
Kişisel bilgi yönetimi çalışmalarında kişiler kendilerine ait bilgi envanterini Olaylar, Kişiler, Yerler, Davranışlar, Duygular, Özellikler ve Varlıklar şeklinde yedi temel kategoride toplayabilmektedirler. Daha önceki çalışmalarımda bu yapılara yer vermiştim (1). Bu kategorilerden "Olaylar" kategorisi üzerinde değişik amaçlarla gerçekleştirilmiş çok sayıda çalışma bulunmaktadır. Bireylerin yaşamları boyunca başlarına gelebilecek başlıca olaylara ait hazır listeler batı ülkelerinde "psikoloji", "e-Devlet hizmetleri", "insan kaynakları yönetimi" ve "vergi mevzuatı" alanlarında yaygın olarak kullanılmaktadır. Bu yayında "Yaşam Olayları" listelerine ait bu türden örnekleri ele alacağım.
Psikolojide Kullanılan Stress Ölçekleri
1967'de psikiyatrist Thomas Holmes ve Richard Rahe stresin hastalıklar üzerindeki etkisini belirlemek amacıyla bir araştırma yapmışlar ve 5000'den fazla hasta ile görüşerek son iki yıl içerisinde yaşadıkları önemli olayları belirlemeye çalışmışlardır. Bu araştırma sonucunda 43 yaşam olayının hastalıklar üzerinde belirli oranlarda etkisi olduğu ortaya çıkmıştır (2). Bu çalışmadan sonra başka yaşam olaylarının etkilerini inceleyen çok sayıda çalışma yapılmıştır. Psikolojide kulanılan bu ölçeklerin genel bir değerlendirmesi 1982'de Mark Tausig tarafından yapılmış ve 118 farklı yaşam olayı ele alınmıştır (3).
e-Devlet Portalları
Avustralya e-Devlet portalı vatandaşları için "Life Events" isimli bir sayfa sunmakta ve bu sayfada doğumdan ölüme olası bütün yaşam olaylarına yer vererek vatandaşların bu olaylarla ilgili olarak e-Devlet sitesinde yapabilecekleri eylemlere yol göstermektedir (4). Benzer bir hizmeti de Canada'nın Nova Scotia eyaleti de vermektedir (5).
Vergi ve Finans Uygulamaları
Bireylerin yaşamlarındaki temel olaylar ödeyecekleri vergileri ya da alacakları vergi iadelerini etkilediği için "yaşam olayları" vergi mevzuatına da girmiştir. Örneğin bir vergi hesaplama yazılımı olan Intuit Turbo Tax yaşam olaylarını girerek ödenecek vergiyi belirleyecek etkileşimli bir araç sunmaktadır (6). Bir Kanada kredi kurumu müşterilerine "Life Events Planner" adı altında çevrimiçi bir finansal planlama arcı sunmaktadır (7). Bir Yeni Zelanda firması da başlıca yaşam olayları karşısında gereksinimi duyulacak finansal ipuçlarını sağlayan bir rehber yayınlamaktadır (8).
İnsan Kaynakları Yönetimi
ABD'de kurum ve kuruluşlarda çalışanlara ya da vatandaşlara ait bazı yaşam olayları ücretlerde değişiklik yarattığı ya da başka desteklere olanak sağladığı için "nitelikli yaşam olayları - qualified life events" olarak tanımlanmakta ve bu yaşam olayları insan kaynakları departmanları ya da sosyal hizmet uzmanları tarafından izlenmektedir. Yale Üniversitesi ile Ohio State Üniversitesinin insan kaynaklarıyla ilgili sitesindeki nitelikli yaşam olaylarına yönelik açıklamalar buna örnek verilebilir (9, 10). Yazılım firmaları belediyeler ve sosyal hizmet kurumları için bu alanda kullanılan hazır yazılımlar sunmaktadır (örneğin IBM -Cúram Life Event Management) (11).
Yaşam Olaylarıyla Karşılaşma
Bireyler kendileri için önemli yaşam olaylarını bazen yaşamayıp sadece şahit olmuş ya da duymuş olabilirler. Yine de bu olaylar kendileri için unutulmaz olaylar arasında değerlendirilebilirler. Bazı kamu kurumları yaşam olaylarının bu türden farklı biçimlerde maruz kalınmasını değerlendirmeye alırlar. Örneğin ABD Savaş Gazileri Departmanı gazilerin savaş ortamında karşılaştıkları önemli yaşam olaylarıyla ilgili olarak "Happened to me", "Witnessed it", "Learned about it", "Not Sure", "Doesn’t apply" gibi durum seçeneklerinden birisini işaretlemesini istemektedir (12).
Sonuç
Yaşanan, şahit olunan ya da hakkında bilgi sahibi olunan yaşam olayları özellikle yaşam günlüğü uygulamalarında bireylerin zaman çizgisinde önemli kilometre taşları olarak kullanılabilir. Bu amaçla yaygın olarak kabul gören yaşam olayları envanteri kullanmak kolaylık sağlayacaktır.
Kaynaklar
(1) http://kisiselogrenmeortamlari.blogspot.com/2012/08/life-experiences-recorder.html
(2) http://en.wikipedia.org/wiki/SRRS
(3) Mark Tausig, Measuring Life Events, Journal of Health and Social Behavior , Vol. 23, No. 1 (Mar., 1982), pp. 52-64
(4) http://australia.gov.au/life-events
(5) http://www.gov.ns.ca/snsmr/life-events/
Kişisel bilgi yönetimi çalışmalarında kişiler kendilerine ait bilgi envanterini Olaylar, Kişiler, Yerler, Davranışlar, Duygular, Özellikler ve Varlıklar şeklinde yedi temel kategoride toplayabilmektedirler. Daha önceki çalışmalarımda bu yapılara yer vermiştim (1). Bu kategorilerden "Olaylar" kategorisi üzerinde değişik amaçlarla gerçekleştirilmiş çok sayıda çalışma bulunmaktadır. Bireylerin yaşamları boyunca başlarına gelebilecek başlıca olaylara ait hazır listeler batı ülkelerinde "psikoloji", "e-Devlet hizmetleri", "insan kaynakları yönetimi" ve "vergi mevzuatı" alanlarında yaygın olarak kullanılmaktadır. Bu yayında "Yaşam Olayları" listelerine ait bu türden örnekleri ele alacağım.
Psikolojide Kullanılan Stress Ölçekleri
1967'de psikiyatrist Thomas Holmes ve Richard Rahe stresin hastalıklar üzerindeki etkisini belirlemek amacıyla bir araştırma yapmışlar ve 5000'den fazla hasta ile görüşerek son iki yıl içerisinde yaşadıkları önemli olayları belirlemeye çalışmışlardır. Bu araştırma sonucunda 43 yaşam olayının hastalıklar üzerinde belirli oranlarda etkisi olduğu ortaya çıkmıştır (2). Bu çalışmadan sonra başka yaşam olaylarının etkilerini inceleyen çok sayıda çalışma yapılmıştır. Psikolojide kulanılan bu ölçeklerin genel bir değerlendirmesi 1982'de Mark Tausig tarafından yapılmış ve 118 farklı yaşam olayı ele alınmıştır (3).
e-Devlet Portalları
Avustralya e-Devlet portalı vatandaşları için "Life Events" isimli bir sayfa sunmakta ve bu sayfada doğumdan ölüme olası bütün yaşam olaylarına yer vererek vatandaşların bu olaylarla ilgili olarak e-Devlet sitesinde yapabilecekleri eylemlere yol göstermektedir (4). Benzer bir hizmeti de Canada'nın Nova Scotia eyaleti de vermektedir (5).
Vergi ve Finans Uygulamaları
Bireylerin yaşamlarındaki temel olaylar ödeyecekleri vergileri ya da alacakları vergi iadelerini etkilediği için "yaşam olayları" vergi mevzuatına da girmiştir. Örneğin bir vergi hesaplama yazılımı olan Intuit Turbo Tax yaşam olaylarını girerek ödenecek vergiyi belirleyecek etkileşimli bir araç sunmaktadır (6). Bir Kanada kredi kurumu müşterilerine "Life Events Planner" adı altında çevrimiçi bir finansal planlama arcı sunmaktadır (7). Bir Yeni Zelanda firması da başlıca yaşam olayları karşısında gereksinimi duyulacak finansal ipuçlarını sağlayan bir rehber yayınlamaktadır (8).
İnsan Kaynakları Yönetimi
ABD'de kurum ve kuruluşlarda çalışanlara ya da vatandaşlara ait bazı yaşam olayları ücretlerde değişiklik yarattığı ya da başka desteklere olanak sağladığı için "nitelikli yaşam olayları - qualified life events" olarak tanımlanmakta ve bu yaşam olayları insan kaynakları departmanları ya da sosyal hizmet uzmanları tarafından izlenmektedir. Yale Üniversitesi ile Ohio State Üniversitesinin insan kaynaklarıyla ilgili sitesindeki nitelikli yaşam olaylarına yönelik açıklamalar buna örnek verilebilir (9, 10). Yazılım firmaları belediyeler ve sosyal hizmet kurumları için bu alanda kullanılan hazır yazılımlar sunmaktadır (örneğin IBM -Cúram Life Event Management) (11).
Yaşam Olaylarıyla Karşılaşma
Bireyler kendileri için önemli yaşam olaylarını bazen yaşamayıp sadece şahit olmuş ya da duymuş olabilirler. Yine de bu olaylar kendileri için unutulmaz olaylar arasında değerlendirilebilirler. Bazı kamu kurumları yaşam olaylarının bu türden farklı biçimlerde maruz kalınmasını değerlendirmeye alırlar. Örneğin ABD Savaş Gazileri Departmanı gazilerin savaş ortamında karşılaştıkları önemli yaşam olaylarıyla ilgili olarak "Happened to me", "Witnessed it", "Learned about it", "Not Sure", "Doesn’t apply" gibi durum seçeneklerinden birisini işaretlemesini istemektedir (12).
Sonuç
Yaşanan, şahit olunan ya da hakkında bilgi sahibi olunan yaşam olayları özellikle yaşam günlüğü uygulamalarında bireylerin zaman çizgisinde önemli kilometre taşları olarak kullanılabilir. Bu amaçla yaygın olarak kabul gören yaşam olayları envanteri kullanmak kolaylık sağlayacaktır.
Kaynaklar
(1) http://kisiselogrenmeortamlari.blogspot.com/2012/08/life-experiences-recorder.html
(2) http://en.wikipedia.org/wiki/SRRS
(3) Mark Tausig, Measuring Life Events, Journal of Health and Social Behavior , Vol. 23, No. 1 (Mar., 1982), pp. 52-64
(4) http://australia.gov.au/life-events
(5) http://www.gov.ns.ca/snsmr/life-events/
31 Temmuz 2013 Çarşamba
Lifelogging Literature
Yaşamgünlüğü Literatürü
Geçen yıl Mendeley'de yaşam günlüğü alanında 70-80 civarında yayından oluşan bir liste oluşturmuştum. Aynı zamanda https://meminmutlu.wordpress.com/personalis/lifelog/ sitesinde bir wiki sayfası açmıştım. Bu hafta Lifelogging konusundaki kaynakçamı güncellemeye başladım. İlk aşamada Mendeley'de "Lifelog" anahtar kelimesi içeren 120 yayını bir araya getirdim. Önümüzdeki günlerde bu listeyi eksiksiz hale getireceğimi umuyorum. Bu amaçla tarih sırasına göre en eski yayınlardan başlayarak çapraz kaynakça taramasına başlayacağım. Ardından bu alandaki bloglar, projeler, konferans ve çalıştayları eksiksiz olarak listelemeye çalışacağım.
80'ler ve 90'larda de Steve Mann'in gerçekleştirdiği giyilebilir bilgisayar denemeleri ile 2000'lerdeki Gordon Bell'in MyLifeBits projesi günümüzdeki yaşam günlüğü çalışmalarının temeli sayılmaktadır. Bu arada Vannevar Bush'un 1945'deki "As we may think" isimli makalesi ile Ivan Sutherland'ın 1968'de yayınlanan "A head-mounted three dimensional display" isimli bildirisi yaşam günlüğünün kavramsal temellerini ilk kez ortaya koyan şaşırtıcı çalışmalardır. Diğer taraftan Edward O. Thorp ile Claude Shannon tarafından kumar tahminleri için geliştirilen ve ayakkabı içerisine saklanan ve 1961'de Las Vegas'da denenen aygıtın ilk giyilebilir bilgisayar olduğu düşünülmektedir.
2000 yılı öncesine ait saptayabildiğim tarihi yaşam günlüğü çalışmaları bunlar. Belirlediğim yayınları yıl yıl bir wiki sayfasında yayınlamaya çalışacağım.
V. Bush (1945). As We May Think, The Atlantic Monthly, 176(1), pp. 101-108, 1945; http://www.theatlantic.com/magazine/archive/1945/07/as-we-may-think/303881/
Sutherland, I. E. (1968). A head-mounted three dimensional display. In Proceedings of fall joint computer conference, part I (pp. 757-764). ACM, Washington, DC, 1968. Thompson Books
Thorp, E. O. (1998). The invention of the first wearable computer. In . Digest of Papers. Second International Symposium on Wearable Computers, 1998 (pp. 4-8). IEEE.
Geçen yıl Mendeley'de yaşam günlüğü alanında 70-80 civarında yayından oluşan bir liste oluşturmuştum. Aynı zamanda https://meminmutlu.wordpress.com/personalis/lifelog/ sitesinde bir wiki sayfası açmıştım. Bu hafta Lifelogging konusundaki kaynakçamı güncellemeye başladım. İlk aşamada Mendeley'de "Lifelog" anahtar kelimesi içeren 120 yayını bir araya getirdim. Önümüzdeki günlerde bu listeyi eksiksiz hale getireceğimi umuyorum. Bu amaçla tarih sırasına göre en eski yayınlardan başlayarak çapraz kaynakça taramasına başlayacağım. Ardından bu alandaki bloglar, projeler, konferans ve çalıştayları eksiksiz olarak listelemeye çalışacağım.
80'ler ve 90'larda de Steve Mann'in gerçekleştirdiği giyilebilir bilgisayar denemeleri ile 2000'lerdeki Gordon Bell'in MyLifeBits projesi günümüzdeki yaşam günlüğü çalışmalarının temeli sayılmaktadır. Bu arada Vannevar Bush'un 1945'deki "As we may think" isimli makalesi ile Ivan Sutherland'ın 1968'de yayınlanan "A head-mounted three dimensional display" isimli bildirisi yaşam günlüğünün kavramsal temellerini ilk kez ortaya koyan şaşırtıcı çalışmalardır. Diğer taraftan Edward O. Thorp ile Claude Shannon tarafından kumar tahminleri için geliştirilen ve ayakkabı içerisine saklanan ve 1961'de Las Vegas'da denenen aygıtın ilk giyilebilir bilgisayar olduğu düşünülmektedir.
2000 yılı öncesine ait saptayabildiğim tarihi yaşam günlüğü çalışmaları bunlar. Belirlediğim yayınları yıl yıl bir wiki sayfasında yayınlamaya çalışacağım.
V. Bush (1945). As We May Think, The Atlantic Monthly, 176(1), pp. 101-108, 1945; http://www.theatlantic.com/magazine/archive/1945/07/as-we-may-think/303881/
Sutherland, I. E. (1968). A head-mounted three dimensional display. In Proceedings of fall joint computer conference, part I (pp. 757-764). ACM, Washington, DC, 1968. Thompson Books
Thorp, E. O. (1998). The invention of the first wearable computer. In . Digest of Papers. Second International Symposium on Wearable Computers, 1998 (pp. 4-8). IEEE.
30 Haziran 2013 Pazar
Windows Phone "Tracker" Apps
Windows Phone “Tracker”
Uygulamaları
Windows Phone 8 için geliştirmekte olduğum LifeLoggingCCPhone uygulamasını Windows Phone Store’a yüklemeden önce şu anda benzer ne gibi uygulamaların bulunduğunu görmek amacıyla www.windowsphone.com sitesindeki uygulamaları taradım.
Windows
Phone 8 ortamı için geliştirilmiş olan ve "Lifelogging"
anahtar kelimesi içeren her hangi bir uygulama bulamadım. Buna en yakın terim
olan "Tracker" ile tarama yaptığımda ise çok sayıda uygulamayla
karşılaştım. 24 Haziran 2013 tarihindeki taramada toplam 699 uygulamadan oluşan bir liste elde ettim. Bu listede hem Windows 7 ve alt
sürümleri hem de Windows 8 uygulamaları olduğundan dolayı aynı uygulamanın
birden çok sürümü de bulunabilmektedir. Uygulamaların listesi ve ilk aşamada
oluşturduğum sınıflandırmaya https://meminmutlu.wordpress.com/personalis/windows-phone-tracker-apps/ adresinden erişilebilir.
İlk
aşamada oluşturabildiğim uygulama grubu sayısı 56. Fakat daha detaylı bir
çalışmayla bu sayı hiyerarşik olarak düzenlendiğinde daha da artacaktır.
Örneğin “Spor” grubu spor dallarına göre alt gruplara ayrıştırılabilir.
Spor
|
Yakıt
|
Proje Yönetimi
|
Fitness
|
Etkinlik
|
Adres
|
Sağlık
|
Arkadaş/Sosyal
|
Avlanma
|
Diyet
|
Yolculuk/Seyahat
|
Son kullanım tarihi
|
Finans
|
Dua/Meditasyon
|
Bahçe
|
Kadın Sağlığı
|
Otomobil
|
Faaliyetler
|
Bebek
|
Zaman/Kronometre
|
İnternet Kullanımı
|
GPS
|
Skor Kartı
|
Taşınma
|
Telefon
|
Araçlar
|
Günlük
|
Lig/Takım
|
Pet Bakım
|
Rutinler
|
Oyun
|
Eğitim
|
Bağlantılar
|
Doğa/Olayları
|
Duygu Durum
|
Navigasyon
|
Bira/Viski
|
Sayaç
|
SMS
|
Ulaşım
|
Varlıklar
|
Veri Toplama
|
Kargo
|
Sorun
|
Gözlem
|
Media
|
Fırsatlar
|
Tanımlamayanlar
|
Alışveriş
|
Haberler
|
|
Uydu/Uzay İstasyonu
|
Tarih/Randevu/ajanda
|
|
Uçuş
|
Ekip Çalışması
|
|
İş-Görev-Çalışma
|
Geliştirme
|
Uygulama
listesindeki uygulamaların her ne kadar adında ya da açıklamalarında “Tracker”
sözcüğü geçse de aralarında kişisel bir durumun izlenmediği uygulamalar da
bulunmaktadır. İlk aşamada bu uygulamalar ayıklanmamıştır. Kişilerin akıllı
telefonlarla neleri izlemeye değer bulduklarını genel olarak değerlendirdikten
sonra ayıklama yapmak daha doğru olacaktır.
Örneğin,
televizyon dizilerinin yayın tarih/saatlerini izlemek amacıyla kullanılan bir
uygulama eğer izlenen bölüm hakkında bilgi kaydına olanak sağlıyorsa, o uygulama
kişisel bir durumun (bir televizyon dizisinin bir bölümünün belirli bir tarih
ve saatte izlendiği bilgisi) kaydedilmesi amacıyla kullanılabilmektedir.
Bir
uygulama kişinin kendisine ait olmayan bir bilgiyi kaydetmek amacıyla
kullanılmasına rağmen yine de dolaylı olarak kişisel bir durum kaydedilmiş
olabilir. Örneğin bebek gelişimini izleme uygulamalarında anne kendisine ait
hiçbir bilgi kaydetmese bile girilen tarih ve saatlerde bebeğiyle ilgilendiğine
dair bir durum bilgisini kaydetmiş olmaktadır.
İçerdiği
uygulama sayısı açısından öne çıkan türler şunlardır: Spor (47), Fitness (16), Sağlık (31), Diyet
(50), Finans (83), Kadın Sağlığı (13), Bebek (14), GPS (35), Telefon (20),
Lig/Takım (19), Oyun (55), Ulaşım (24), Kargo (13), Medya (15), Alışveriş (16),
Uçuş (18), Yakıt (20), İş-Görev-Çalışma (9), Etkinlik (12), Arkadaş/Sosyal
(13), Yolculuk/Seyahat (23), Zaman/Kronometre (34), Skor Kartı (17), Araçlar
(12), Varlıklar (9), Haberler (9).
En
fazla uygulamanın “Finans” grubunda olduğu görülmektedir. Bu alanda harcama, borç
alma-verme, nakit akışı, bütçe denetimi, fatura takibi, para cüzdanı izleme,
hesap-bahşiş paylaştırma gibi uygulamalar bulunmaktadır. Finansal faaliyetlerin
çoğu rutin işlemler olsa da hayatımızdaki önemli pek çok olayın mutlaka finansal
bir boyutu vardır. Eğer sürekli olarak kullanılırlarsa bu uygulamalarla kişi
kendisine ait daha sonra hatırlayabileceği çok sayıda “yaşam günlüğü” bilgisini
kaydetmiş olur.
Uygulama
sayısının fazla olduğu diğer bir grup ise “Oyun” uygulamalarıdır. Bu yanıltıcı
bir durumdur. “Tracker” sözcüğü her türlü oyun içinde geçebilecek bir sözcük
olduğundan dolayı bu uygulamaların çoğu kişisel izleme özelliği olmayan sıradan
bilgisayar oyunlardır. Yine de bu grup içerisinde bireylerin sahip oldukları
oyunları ve performanslarını izlemeleri amacıyla geliştirilmiş izleme
uygulamaları da bulunmaktadır. Bilgisayar oyunlarının gençlerin zamanlarının
önemli bir bölümünü kapsadığı düşünülürse, bu kayıtlar “yaşam günlüğü”
açısından önem kazanmaktadır.
Üçüncü
grup “Diyet” uygulamalarından oluşmaktadır. Bu uygulamalarla bireyler
ağırlıklarını kaydederek izleyebilirler, kalori hesabı yapabilirler. Bazı
uygulamalarda yiyecek ve içecek bilgileri de kaydedilebilmektedir. Bu
uygulamalar sürekli kullanıldığında (eğer yemekte bulunan diğer kişilere ait
bilgi de kaydedilmişse) önemli bir “yaşam günlüğü” kaynağı olabilir.
Dördüncü
grup “Spor” uygulamalarından oluşmaktadır. Bu grupta yürüyüş vb. doğa
sporlarının GPS ile izlenmesi, hemen her spor türü için kişisel ve ekip
gelişiminin izlenmesi gibi uygulamalar bulunmaktadır. Bu uygulamalar yardımıyla
haftanın doğa sporları yapılan birkaç saatinin gerçek zamanlı kaydı
tutulabilir.
En
fazla uygulamanın olduğu beşinci grup ise GPS uygulamalarını barındırmaktadır.
Bu uygulamalar genel amaçlı olarak bireylerin konumlarını belirlemekte,
kaydetmekte ve harita üzerinde göstermektedir. Bu gruptan seçilebilecek uygun
bir uygulama ile tüm zamana ait gerçek zamanlı konum bilgisinin kaydı
tutulabilir.
Altıncı
uygulama grubunda zaman takibi ve kronometre gibi uygulamalar yer almaktadır.
Özellikle “freelance” ya da saat hesabı çalışanların projelere harcadıkları
zamanları belirlemeleri için yararlıdırlar. Özellikle serbest çalışanların ne
zaman ne yaptıklarına dair ayrıntılı bir kayıt havuzu oluşturulabilir.
Yedinci
grup ise “Sağlık” uygulamaları grubudur. Bu uygulamalarla kişiler sağlık
durumlarını kaydederek izleyebilirler. Bunların arasında sigara kullanımını
izleme, ilaç takibi gibi uygulamalar da bulunmaktadır. Bu uygulama grubu ile
kişinin zaman ekseninde yer alan önemli bir olay-durum bilgi kümesinin kaydı
gerçekleşir.
Bir
başka uygulama grubu ise “Ulaşım” grubudur. Çeşitli şehirler için geliştirilmiş
otobüs, metro, feribot vb. toplu ulaşım araçlarının harekat saatlerine
erişilebilmektedir. Eğer ulaşım aracını kullanma bilgisi de kaydediliyorsa bu
bilgi bir yaşam günlüğü bilgisi olarak kişinin zaman eksenine
yerleştirilebilir.
İzleyen
grup “Yolculuk/Seyahat” uygulamaları grubudur. Bu uygulamalarla seyahatlar
planlanabilir, GPS ile izlenebilir, iş ve özel seyahat harcamaları izlenebilir.
Tarih, saat, olay ve konum bilgisinin kaydı ile önemli bir yaşam günlüğü verisi
elde edilir.
“Yakıt”
uygulamaları otomobillerinde harcadıkları yakıtı izlemek isteyen kişilere
yöneliktir. Daha çok finansal amaçlarla kullanılmasına rağmen üstteki “Yolculuk/Seyahat”
grubu için söylenenler bu grup için de geçerlidir.
“Telefon”
uygulamaları ağırlıklı olarak arayan telefonun konumunu belirlemeyi amaçlamakla
birlikte kullanılan telefon operatörünün bu hizmeti vermesi gerekmektedir. Eğer
saptanan bilgi kaydedilebiliyorsa yaşam günlüğü açısından destekleyici bilgi
olarak kullanılabilir.
İlginç
bir grup ise “Lig/Takım” uygulamaları grubudur. Kişilerin ilgilendikleri spor
karşılaşması liglerini ve spor takımlarını izlemeleri için geliştirilmiştir.
Alaska köpek yarışlarından basketbol takımlarına kadar çeşitlilik
göstermektedir. Çoğu yetişkin spor karşılaşmalarını izlemek için önemli zaman
harcar. Bu zaman bilgisinin kaydedilmesi yaşam günlüğü açısından önemli veri
sağlar.
“Uçuş”
uygulamaları havayolu tarifeleri ve uçuş bilgilerini izlemek amacıyla
kullanılabilir. Uygulamaların çoğunda uçuş numarası ve tarih girilerek kalkış
ve varış konumu ve saatlerine erişilebilmektedir. Gerçekleştirilen uçuşa ait
bilgi kaydedildiğinde destekleyici bir yaşam günlüğü verisi elde edilir.
“Skor
Kartı” uygulamaları kişilerin amatör spor etkinliklerinin puanlarını
kaydetmelerini ve izlemelerini sağlar. Bilardodan golfe kadar her türlü
karşılaşmada kullanılabilecek uygulamalar bulunmaktadır. Bu bilgi
kaydedildiğinde kişinin boş zamanlarını değerlendirmesiyle ilgili yaşam günlüğü
verileri elde edilir.
“Fitness”
uygulamaları kişilerin fitness programlarını oluşturmaları ve izlemelerine
olanak sağlar. Haftada üç gün ve günde iki saat olan standart bir fitness
programı ile haftada yaşanan 6 saate ait verinin kaydedilmesi sağlanabilir.
Bir
diğer grup ise “Alışveriş” uygulamalarıdır. Bu uygulamaların çoğu alışveriş
sitelerindeki bir ürünün fiyatını takip etmeyi sağlar. Genellikle bir firmanın “istemci”
uygulamalarıdır. Finans ve varlıklar gibi gruplardaki uygulamalardan elde
edilen bilgileri desteklemek amacıyla kullanılabilir.
“Medya”
uygulamaları kişilerin kitap, film, dizi film gibi etkinlikleri izlemeye alması
ve durum, tarih, saat ve yorum bilgilerini kaydetmelerini sağlar. Kişilerin
medya ortamlarında geçirdikleri süre günde en az birkaç saat olabilmekte ve böylece
önemli bir yaşam günlüğü verisi üretilmektedir.
“Bebek”
uygulamaları hamilelik takibi, yenidoğan
bebeklerin günlük olarak izlenmesi çocuk gelişimini izleme gibi uygulamaları içerir.
Annenin hayatının önemli bir dönemine ait detaylı bir yaşam günlüğü verisi
sağlar.
“Kadın
Sağlığı” uygulamaları özellikle kadınların adet dönemlerini takip etmeleri için
kullanılır. Kadınların yaşam günlüğü zaman ekseninde bulunması gereken bir veri
kümesidir.
"Arkadaş/Sosyal”
uygulamalarıyla bir sosyal ağ üzerinden kayıtlı arkadaşların gerçek zamanlı
olarak bulundukları yer izlenebilir. Etkileşimlere ait yaşam günlüğü verisini
türetmek amacıyla kullanılabilir.
“Kargo”
uygulamalarında kargo şirketlerinin sağladıkları izleme numaralarıyla bireyler
kargolarının durumlarını izlemeye alabilirler. Finans, alışveriş ve varlıklar
uygulamalarını destekleyici veriler elde edilebilir.
“Etkinlik”
uygulamaları ile kişiler günlük etkinliklerini planlayabilirler ve gelişmeleri kaydederek
izleyebilirler. “İş-Görev-Çalışma” uygulamaları ile kişiler çalışma hayatına
yönelik iş, görev ve faaliyetleri planlayabilir, kaydedebilir ve izleyebilirler.
Bu uygulamalar ile kişiler kendi 9-5 zaman dilimlerine yönelik yaşam günlüğü
verisini kaydedebilirler.
“Varlıklar”
grubundaki uygulamalar ile sahip olunan maddi varlıklar kaydedilebilir ve
izlenebilir. Diğer gruplarla desteklendiğinde zaman eksenindeki pek çok
kilometre taşı belirlenebilir.
“Haberler”
grubundaki uygulamalar ise kişinin abone olduğu haber kaynaklarından gelen
haberleri izleyebilmelerine olanak sağlar. Eğer bireyin okuduğu-seyrettiği haberlere
ait içerik kaydedilebilirse kişinin zaman eksenine paralel olarak bir dış dünya
bilgisi ekseni de oluşturulabilir.
“Araçlar”
grubu ise çok sayıda işlevi barındıran araç setlerini içerir. Bu setlerde bir
ya da birkaç izleme işlevi de bulunabilmektedir. Bu uygulama grubu, tüm izleme
işlevlerini içeren olası bir süper izleme setinin tasarımına yönelik ilham vermektedir.
Sınıflandırma
listesinde az sayıda uygulamanın yer aldığı ama “yaşam günlüğü” açısından önemli
gruplar da bulunmaktadır. Bunlar arasında “Duygu Durum” bilgisinin kaydedildiği
uygulamalar, “Dua/Meditasyon” etkinliklerini yönetmek için kullanılan uygulamalar,
“Proje Yönetimi”, “Avlanma”, “Bahçe Bakımı” uygulamaları, Kuaför vb. İzlemek
için kullanılan “Faaliyetler”, “Taşınma” etkinliklerini izleme, “Günlük”
uygulamaları, “Pet Bakımı”, sık tekrar edilen faaliyetleri yönetmeyi sağlayan “Rutinler”,
“Doğa Olayları”, “Sorun” izleme, “Tarih/Randevu/Ajanda” ve “Ekip Çalışması”
uygulamaları bulunmaktadır.
Bu
çalışmada grupların genel değerlendirmesine yer verildi. Eğer gruplardaki
uygulamalar kendi başlarına ele alınarak “yaşam günlüğü” bağlamı açısından değerlendirilirse
ele alınması gereken bir dizi özellik bulunmaktadır.
İlk
göze çarpan özellik “izlenen” bilginin kaydedilip kaydedilmediğidir. Bu özellik
uygulamanın “Life Logging” uygulaması olarak kullanılıp kullanılmayacağını belirlemektedir.
İkinci
özellik izlenen bilginin akıllı telefon tarafından kendiliğinden mi, yoksa
kullanıcı tarafından elle (manuel)
olarak mı kaydedildiğidir. Bazı durumlarda kayıt süreci hem otomatik hem
de manuel kayıt içerebilir. Ya da bilginin bir bölümünün kendiliğinden (örneğin
konum, tarih ve saat bilgisi gibi), bir bölümünün ise kullanıcı yorumu şeklinde
manuel olarak girilmesi gerekebilir.
Üçüncü
özellik kaydedilen bilginin akıllı telefon tarafından işlenerek
özetlenmesi-raporlanmasıdır. Bazı uygulamalarda bilgi bir algoritma ile
izlenerek kullanıcının yönlendirilmesi, uyarılması ya da bilgilendirilmesi
sağlanmaktadır. Örneğin diyet ve spor uygulamalarının çoğu bu şekildedir.
Bunların
dışında uygulamanın hatırlatıcı bir özelliğe sahip olup-olmaması, uygulamanın
arka planda gerçek zamanlı olarak çalışıp çalışmadığı, bilgileri telefonda mı
yoksa bulut ortamında mı tuttuğu, sosyal ağ oluşturup oluşturmadığı gibi
değişik teknik özellikler de ele alınabilir.
Şu
anda Windows 8 ortamında çalışan AllMyListsMetro ve LifeLoggingLE
uygulamalarıyla genel amaçlı bir yaşam günlüğü deneyimi gerçekleştirmek
mümkündür. 2011 yılında Windows Phone SDK 7.1 ortamında deneysel olarak geliştirdiğim
AllMyListsPhone uygulamasını dışarıda tutarsak henüz akıllı telefon ortamında
çalışan ve kendi başına çalışan bir yaşam günlüğü uygulaması geliştirmiş
değilim. LifeLoggingCCPhone uygulaması Windows Phone üzerinde 30 saniyede bir
kamera görüntüsü alabilmesine rağmen elde edilen görüntüler Windows 8 Masaüstü
ortamında LifeLoggingLE ile değerlendirilebilmektedir.
Gelecekte
Windows Phone ortamındaki “Tracker” uygulamaları ayrıntılı olarak ele alınarak
aralarında seçilecek kullanışlı uygulamalarla, kapsamlı bir “yaşam günlüğü”
uygulama seti elde edilebilir. Böyle bir deneyim sonucunda Windows Phone
ortamında çalışan ve bütün “yaşam günlüğü” işlevlerini barındıran bir süper
uygulama tasarlanarak geliştirilebilir.
31 Mayıs 2013 Cuma
Hardware of LifeLogging Project
LifeLogging Projesinin Donanımları
"Yaşam Boyu Öğrenme Deneyimlerinin Yönetimi Amacıyla Bir Dijital Yaşam Günlüğü Sisteminin Geliştirilmesi ve Uygulanması" projesinde geliştirme ve uygulama sürecinde giyilebilir yaşam günlüğü kameraları, akıllı telefonlar, tabletler, diz üstü bilgisayarlar ve masaüstü bilgisayarlar kullanılacaktır. Windows Phone 8 yüklü olan Nokia Lumia 920 model akıllı telefonlar 12 Mart 2013 tarihinde temin edilmiştir. Bu telefonlarda projede geliştirilen LifeLoggingCCPhone yazılımı kullanılacaktır. Uygulayıcılar hareket halindeyken ya da bilgisayarları başında değilken bulundukları ortamı görüntülemek istediklerinde bu yazılımdan yararlanacaklardır.
Projede kullanılacak donanımların arasında sadece giyilebilir yaşamgünlüğü kameraları henüz temin edilememiştir. Bu donanım türü için Autographer ya da Memoto marka giyilebilir kameralar düşünülmektdir. Henüz her iki kamera da piyasaya sürülmemiştir.
Uygulayıcılar bu kameraları günlük yaşamlarında içinde bulundukları ortamı kaydetmek amacıyla kullanacaklardır.
"Yaşam Boyu Öğrenme Deneyimlerinin Yönetimi Amacıyla Bir Dijital Yaşam Günlüğü Sisteminin Geliştirilmesi ve Uygulanması" projesinde geliştirme ve uygulama sürecinde giyilebilir yaşam günlüğü kameraları, akıllı telefonlar, tabletler, diz üstü bilgisayarlar ve masaüstü bilgisayarlar kullanılacaktır. Windows Phone 8 yüklü olan Nokia Lumia 920 model akıllı telefonlar 12 Mart 2013 tarihinde temin edilmiştir. Bu telefonlarda projede geliştirilen LifeLoggingCCPhone yazılımı kullanılacaktır. Uygulayıcılar hareket halindeyken ya da bilgisayarları başında değilken bulundukları ortamı görüntülemek istediklerinde bu yazılımdan yararlanacaklardır.
30 Mayıs 2013 tarihinde ise tümünde Windows 8 Pro işletim sistemi yüklü olan tablet, dizüstü ve masaüstü bilgisayarlar gelmiştir.
Projede tablet bilgisayar olarak Samsung Ativ Smart PC Pro kullanılacaktır. Bu cihazda projenin uygulama sürecinde LifeLoggingSC, LifeLoggingSCDesktop ve LifeLoggingCC yazılımları yüklü olacaktır. Uygulayıcıların bu tableti mobil durumda iken ya da iş dışında sosyal medyaya erişirken ekran görüntülerini kaydetmek ya da ortamı görüntülemek amacıyla kullanacakları öngörülmektedir.
Projede kullanılacak olan dizüstü bilgisayarlar için Lenovo IdeaPad Yoga 13 seçilmiştir. Bu bilgisayarlarda da LifeLoggingSC, LifeLoggingCC ve LifeLoggingSCDesktop çalışacaktır. Uygulayıcılar bu bilgisayarı iş ortamı dışında seyahat halindeyken profesyonel kullanım anında ekran ve ortam görüntülerini kaydetmek amacıyla tercih edeceklerdir.
Projede kullanılacak masaüstü bilgisayar olarak Sony Vaio L seçilmiştir. Bu bilgisayar ev ortamında kullanılacaktır ve diğer yazılımların yanısıra AllMyListsLE ve LifeLoggingTransporter yazılımları için kullanılacaktır. Bu yazılımlarla yaşam ve öğrenme deneyimlerini yönetebileceklerdir.
Kaydol:
Kayıtlar (Atom)