Bilgi yönetimi (knowledge management) süreci özellikle kurumsal alanda çok incelenen bir konu. Nonaka ve Tageuchi'nin 1990'lardaki çalışmalarında kurumlardaki üstü örtük bilginin açık bilgi haline dönüştürülmesine önem verilmiş ve "bilgi üreten şirket" haline gelmek için neler yapılması gerektiğine odaklanılmıştır (Nonaka, Toyama & Hirata, 2008). Literatürde kurum ve işletmelere yönelik "bilgi yönetimi" ile ilgili binlerce yayın olmasına rağmen bireylerin kendi gereksinimleri doğrultusundaki bilgi yönetimi konusu çok ilgi çekmemiştir. Bu alana yönelik çalışmalar yakın zamanda başlamış ve "kişisel bilgi yönetimi" kavramı ilk kez 1999 yılında ortaya atılmıştır (Frand ve Hixon, 1999).
"Kişisel bilgi yönetimi" ne yönelik yayınları tarayarak bir kaynakça oluşturdum (Mutlu, 2013). Bu kaynakçaya göre kişisel bilgi yönetimiyle ilgili olarak 1999'dan itibaren giderek artmasına rağmen göreceli olarak her yıl az sayıda çalışmanın yayınlandığı görülmektedir.
Bu çalışmalar incelendiğinde "kişisel bilgi yönetimi" alanında bireyin bilgi çalışması etkinliğini ve üretkenliğini artırmaya yönelik araştırmalara, dolayısıyla kişisel bilgi yönetimi araçları ve teknolojileri ile kişisel bilgi yönetimi becerilerine ağırlık verildiği görülmektedir. Bu yaklaşımın sonunda bireye ait veriler ve içeriklerin yönetimi ile bu bilgi kaynaklarının etkin ve verimli olarak kullanılmasına odaklanılmakta, üstü örtük bilginin açık bilgiye dönüşümü süreci göz ardı edilmektedir. Halbuki kişiler de önemli ölçüde üstü örtük bilgiye sahiptirler ve bu bilgiyi açığa çıkartacak süreçlere gereksinimleri vardır. Genel "bilgi yönetimi" çalışmalarında ise bireylerin belleklerinde bulunan ve içinde yeraldıkları kurum ve kuruluşlara ait olan ya da fayda sağlayacak olan üstü örtük bilgiye odaklanılmakta, bireylerin kendileriyle ilgili üstü örtük bilgiye önem verilmemektedir.
Kişilerin kendilerine ait ve kendileriyle ilgili üstü örtük bilgiler neler olabilir? Öz denetimi yüksek olan bireylerin dışındaki bireylerin çoğunda zaman ekseni boyunca çevreleriyle olan dinamik etkileşimden dolayı herhangi bir tarihte kendileri için belirledikleri amaçlar ve kendilerine çizdikleri yol haritaları sürekli değişiklik gösterir. Bu süreç içerisinde bireyler çıkış ve dönüm noktalarını unutmayı tercih ederler ve bulundukları nokta ile varmayı düşündükleri noktaya odaklanırlar. Fakat sadece ilk amaçlarını ve kararlarını unutmakla kalmazlar, o dönemlerde hedeflerine erişmek amacıyla planlı ve bilinçli ya da plansız ve bilinçsizce yaşadıkları öğrenme deneyimlerini de yeni deneyimlere odaklanmak ve yer açmak amacıyla belleklerinin derinliklerine gömerler. İşte bu deneyimlerin kazandırdığı, artık terkedilmiş ve üstü örtülmüş olan bilgi, davranış, beceri, değer ya da tercihlerin zaman zaman açığa çıkartılması ve değerlendirilmesi sonucunda birey normalde nedenleri ve oluşumları hakkında bulanık bir fikre sahip olduğu kendisine ait çoğu olguyu ve özelliği daha gerçekci olarak tanımlayabilecektir.
Kişisel bilgi yönetimi ile kişisel öğrenme yönetimi ve kişisel deneyimlerin yönetimi arasındaki bu yakın ilişkiyi yürütmekte olduğum "Yaşam Boyu Öğrenme Deneyimlerinin Yönetimi Amacıyla Bir Dijital Yaşam Günlüğü Sisteminin Geliştirilmesi ve Uygulanması" projesinde incelemeye başladım. Proje kapsamında geliştirmiş olduğum AllMyListsLE isimli öğrenme deneyimleri yönetimi yazılımının aynı zamanda bir kişisel bilgi yönetimi aracı haline geldiğini farkettim. Bireyler bu yazılım aracılığıyla kendilerine ait üstü örtük bilgiyi geçmiş deneyimlerinden süzerek açığa çıkartabilme olanağına sahip olmaktadırlar. Bu özelliği daha ayrıntılı incelemek amacıyla "Yaşam Günlüğüne Dayalı Bir Kişisel Bilgi Tabanı Sistemi Tasarımı" isimli bir bildiri hazırlamaya başladım. Bu bildiriyi 9-11 Aralık 2013 tarihlerinde İstanbul Üniversitesinde düzenlenecek olan İnet-Tr 2013 sempozyumuna göndermeyi planlıyorum.
Kaynaklar
Mutlu, M.E. (2013),
Personal Knowledge Management wiki sayfası, https://meminmutlu.wordpress.com/personalis/personal-knowledge-management/
Nonaka, I., Toyama, R.,
& Hirata, T. (2008). Managing Flow: A Process Theory of the Knowledge-Based
Firm. Basingstoke: Palgrave Macmillan.
Frand, J. and Hixon, C.
(1999), “Personal knowledge management: who, what, why, where, when, and how”,
working paper, online, available at: www.anderson.ucla.edu/faculty/jason.frand/researcher/speeches/PKM.htm.
