Öğrenme Deneyimleri Bağlam Modeli - Bölüm 2
YAŞAM DENEYİMLERİ BAĞLAM MODELİ
LECOM Yaşam deneyimleri bağlam modeline göre bireylerin yaşam deneyimine kişiler, yerler, olaylar, davranışlar, özellikler, duygular ve varlıklar bağlamları eşlik eder (Mutlu, 2015a). Deneyimi çevreleyen bağlamların fiilleri (ilişkileri) deneyimi yaşayan öznenin filleridir. Diğer bir deyişle deneyimi yaşayan birey bir “yer” in içinde bulunur, “kişiler” ile iletişim kurar, “olaylar” yaşar vb. İki birey aynı gözlemlenebilir bağlamlara sahip deneyimi yaşamış olsalar bile, bu deneyimler bireylerin gözlemlenemeyen bağlamlarındaki farklılıklardan dolayı iki farklı deneyim olacaktır.
Bireyin yaşam deneyimi içerisinde başka bireylere ait deneyimleri de gözler. Başkalarına ait bu deneyimler bireyin kendi deneyim havuzuna yerleştirilmezler. Bir başka özneye ait deneyimler bireyin deneyiminde içerik olarak yer alabilirler.
Bağlamlar bireyin deneyimlerini ifade edebilmeleri için yeterli dil öğelerini içermelidirler. Diğer bir deyişle her deneyim bağlam fiillerinin kümesiyle tanımlanabilmelidir. Diğer bir deyişle X deneyimi esnasında Y yerinde bulunulmuş; K kişileriyle iletişim kurulmuş; O olayları yaşanmış; DA davranışları gerçekleştirilmiş; Ö özellikleri değişmiş; DU duyguları hissedilmiş; V varlıkları kullanılmış olabilir.
Ontoloji
Ontoloji, söylemin bir alanına ait kavramların (sınıflar), kavramların niteliklerinin (özellikler) ve özelliklerin sahip olduğu kısıtlılıkların biçimsel olarak kesin biçimde tanımlanmasıdır. Pratikte bir ontoloji geliştirmek şu aşamaları içerir (Noy ve McGuinness, 2001):
- Ontolojideki sınıfları tanımlamak
- Sınıfları bir taksonomik hiyerarşi içerisinde düzenlemek (altsınıf – üstsınıf) (Bu düzenleme esnasında kavramlar arasında ilişkiler tanımlanır)
- Özellikleri ve bu özelliklerin alabileceği değerlerin yapısını tanımlamak
- Bireyleri oluşturmak için özelliklere değer yerleştirmek.
Ontolojideki sınıfların özelliklerine değer atayarak elde edilen bireylerle bir bilgi tabanı oluşturulur. Gerçekte bir ontolojinin sona erdiği çizgide bilgi tabanı başlar (Noy ve McGuinness, 2001). (Noy ve McGuinness, 2001).
LECOM Yaşam Deneyimleri Bağlam Modeli’ndeki Sınıflar
Yaşam deneyimleri bağlam modelinde (Mutlu, 2015a) yeralan temel kavramlardan yararlanarak aşağıdaki sınıflar tanımlanmıştır:
- “Yaşam günlüğü” sınıfı ile “T” zamanında “C” cihazından pasif biçimde konum, görüntü ve ekran görüntüsü günlükleri ile aktif biçimde ses, video, ekran videosu ve metin içeriklerini yakalayan bir aracın yapısı tanımlanmaktadır. Yaşam günlüğü aracı bir zaman çizgisi (ağacı); seçili bir tarihteki günlük verisi ve içerik verisi görüntüleyicisi ve seçili bir yıl, ay ya da tarihteki seçili günlük verileri için sınırsızca yorum eklemeye olanak sağlayan bir veritabanı içermektedir.
- “İçerik” sınıfı ile “T” zamanında “C” cihazından yakalanan görüntü, ekran görüntüsü, ses, video, ekran videosu ve metin dosyalarını barındıran veri kümesinin yapısı tanımlanmaktadır.
- “Etkinlik/olay yorumu” sınıfı ile yaşam günlüğünün zaman çizgisinde verilen bir “T” zamanına ait günlük ve içerik kayıtlarının birey tarafından gözden geçirilmesiyle farkedilen eylem ve oluş kümesine ait sözel açıklama tanımlanmaktadır.
- “Bağlam” sınıfı ile yaşam günlüğünde “T” anındaki etkinlik/olay yorumlarının birey tarafından gözden geçirilmesiyle farkedilen kişi, yer, olay, davranış, varlık, özellik ve duygu değerlerinin yapısı tanımlanmaktadır.
- “Deneyim” sınıfı ile yaşam günlüğünde “T” anında yaşanan ve o andaki bağlam değerlerinin bir araya getirilmesiyle sözel olarak ifade edilen olguya ait kişisel bilgi kümesinin yapısı tanımlanmaktadır.
- “Epizod yorumu” ile aynı anda ya da ardışık olarak gerçekleşen birbiriyle ilişkili etkinlik ya da olayların yorumlarının oluşturduğu bilgi kümesinin yapısı tanımlanmaktadır.
- “Öykü yorumu” ile aynı anda ya da ardışık olarak gerçekleşen birbiriyle ilişkili epizodların yorumlarının oluşturduğu bilgi kümesinin yapısı tanımlanmaktadır.
Yaşam deneyimleri bağlam modelinde deneyimler üzerinde belirli bir ayrım gerçekleştirilmeden bütün yaşam
deneyimlerinin kapsandığı varsayılmaktadır. Gerçekte insan yaşamındaki bütün deneyimler dikkate alındığında
ortaya bir “kişisel büyük veri” çıkmaktadır (Gurrin vd., 2014). Bireyin yaşamındaki deneyimler birbirinden
bütünüyle soyutlanamasa da pratikte yaşamın belirli deneyimlerine odaklanılabilir. Örneğin, sosyal deneyimler,
kültürel deneyimler, sağlık deneyimleri, finansal deneyimler, iş deneyimleri, öğrenme deneyimleri vb. Her
deneyimden bir şeyler öğrenildiği için öğrenme deneyimleri diğer deneyim gruplarına göre yaşam
deneyimlerinin bütününe daha fazla bağımlıdırlar.
[*] Bu bölümün yazılmasında “Mutlu, M.E. (2015). Öğrenme Deneyimleri Bağlam Modeli, 6. Uluslararası Eğitimde Yeni Eğilimler Kongresi – ICONTE 2015, 24-26 Nisan 2015, Antalya“ kaynağından yararlanılmıştır.
(Not: Yararlanılan kaynaklar yazı dizisinin sonunda topluca verilecektir.)
